Anadolu Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Baskı Sanatları Bölümü 2000-2001 Öğretim yılında eğitime başlamıştır. Türkiye’de açılan ilk bölüm olma özelliğini taşıyan Baskı Sanatları Bölümü, günün koşullarına uygun ders programıyla öğrenci yetiştirmeye devam etmektedir. Geleneksel yöntemleri öğreten ders programlarının yanısıra çağı yakalayan, birçok disiplini de içinde barındıran dersler de bireylere verilmektedir.

Bunlardan biri olan Deneysel baskıresim dersi, uygulamalı ve deneysel baskı süreçlerine alternatiftir. Geleneksel baskı tekniklerini bilen öğrenci, deneysel tekniklerle yeni bir dil oluşturur. Bu denemeler,  öğrenciye farklı yaklaşımlar olduğunu gösterir ve değişik bakış açılarını öğretir.

Bu tür dersler, baskı tekniklerini tanıtmak, kişisel gelişimini teşvik etmek için birebirdir. Bu tür gelişimler ortak projelerle desteklenir. Deneysel baskı dersinde öğrenciler seçtikleri tekniklerle, alana ve kendilerine daha fazla farkındalık kazandır.

Klasik anlamda , Baskıresim sergilenirken hep çerçeve içinde asılırdı.  Çerçeve işi izole ediyor ve çevreye karşı bariyer görevini görüyor. Birçok disiplin birleştereci görevi üstleniyor. Bunların arasında sanatçılarda var, Bunlardan bazıları Richard Hamilton ve Robert Raushenberg’dir. Bu sanatçılar serigrafiyi , kanvasın üzerine uyguladılar, Andy Warhol ise  üç boyutlu ve dev ölçekli uygulamalad yaparak baskıyı kağıdın üzerinden farklı bir boyuta taşıdılar.(Tala-Alexia:2009)

Günümüzde görsel sanatların tanımı, birçok disiplini kapsar ve sınırları kaldırır. Eserleri asarak sergilemek ve kağıda basmak artık zorunlu değildir.  Sanatçı istediği teknikte istediği disiplini seçerek çalışmakta, proje üretmekte daha özgün hissetmektedir.

Çağdaş sanatçı geleneksel baskı yöntemlerini üç boyutta veya animasyon olarak da dener. 

Sanatçılar gösterilerini yaparken, kişileri eğitmek kaygısından çok, kendi düşüncelerini gösterme endişesi taşırlar. Son yıllarda, sanat denemeleri çok hızlı  değişim gösterdi. Bugün baskısanatlarını , diğer görsel disiplinlerle aynı düzeyde görüyoruz.

Baskı bugünlerde değişik formlarda karşımıza çıkıyor. Bir kağıdın üzerinde, bir objede, bir sinemada veya bir düzenlemede. Marilene Oliver, iç portreyi,, MRI kullanarak taramış ve üç boyutlu  olarak sergilemiş, sonrada heykelini yapmıştır.

Türkiye’de Baskıresmin Kısa Tarihçesi

II. Abdulhamit founded “Mekteb-i Sanayi-i Nefise-I Şahane’’ which was the first basis of fine arts in Turkey in 1882 and appointed Osman Hamdi Bey who is the first Turkish archaeologist and founder of the modern museology to it. It was opened with the deparments of painting, sculpture and gravure in 3rd March 1883. Gravure department stayed closed for 10 years because they were lack of educator for this department but it gained functionality with the arrival of Stanislas Arthur Napier from France in 1892.

French academician Lepold Levy came to İstanbul as the guest of government in 1936 and he became chief of ” Sanayi-i Nefise” whose name was changed as in 1928 and he founded the Gravure Studio, he produced there and he opened exhibitions. This studio provided new opportunities in Lithography with its power in gravure art and successful artists in abstract painting. With the studies of metal gravure, linoleum and litography the artistic authentic printmaking started and it was opened to other artists.

The second education foundation after Sanayi-i Nefise, Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü, which was founded to educate modern teachers in 1926, was a foundation of educating of teachers and supervisors for primary and high schools. It was expanded in 1928-1929 and with the permission of Atatürk it was named as “ Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü” in 1929. In 1932, painting department was opened and it became the second foundation by educating thousands of artists and art educators in Ankara.

Fine Arts High School It was opened in Istanbul in 1955. Bauhaus was a school in Germany that combined crafts and the fine arts, and was famous for the approach to design that it publicized and taught in 20. Century. It was founded with the idea of creating a 'total' work of art in which all arts, including architecture would eventually be brought togetherand it became a production-center. According to Gropius, a new architecture style which has more functional, inexpensive and durable products must have started after the war. With that, Gropius wanted to design functional and artistic products with the combination of art and craft.

Baskı resmin  Türkiye’de tanınması ve eğitim kurumlarında yaygınlaşmasının en önemli nedeni, eğitim  için yurt dışına gönderilen gençlerin, ihtisas yaptıkları alan olarak baskı resmi seçmiş olmalarıdır. Bu bilinç alanın gelişmesinin en önemli etmenlerindir. Bu kuşak sayesinde baskıresim okul duvarları arasından çıkmış, sanat piyasasında yerini almış ve piyasada belli bir alıcı kitlesi de oluşturmuştur.

Baskı resim sanatçıları bireysel atölyeler açarak, sanatlarını buralarda devam ettirerek sanat dalının hem gelişmesine, hem de daha tanınmasına hizmet etmişlerdir.

Türkiye’deki kurumlara ve baskı resmin kurumlardaki durumunu irdelemek için Türkiye’de açılan ve açılması planlanan bütün bölümler incelenmiştir. Bu incelemede  başlangıçta parmakla sayılacak kadar az olan sanat eğitimi kurumları, 2012 yılında ; 67 Güzel Sanatlar Fakültesine ulaşmıştır Her bir eğitim kurumunun programında baskıresim derslerinin bulunduğu inceleme sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu dersler içinde yeni yeni deneysel beskıresim yerini almaya başlıyor. Çağı yakından takip eden Bölüm başkanları bu dersin öneminin farkında olup, dersi programlarına alarak bireyleri bu alana teşvik ediyorlar.

Deneysel Baskı Uygulamaları

Deneysel Baskı Uygulamaları, Lisans eğitiminin 7. – 8. döneminde ve Sanatta Yeterlik ders aşamasında veriliyor. Dersi alan öğrenciler, hakim oldukları teknikleri değişim malzeme ve yeni yöntemlerle deneyerek projeler oluşturuyorlar.

Bu dersi alan doktora öğrencilerden biri olan Ecehan Toprak, proje konusu olarak “İçimden Şehir Geçiyor”u seçerek araştırmalarına başladı. Yolcuların ve yaşanmışlıkların fotoğraflarını çekerek, kendi gerçek yaşanmış olaylarını da  harmanlayan genç sanatçı, değişik teknikleri ve malzemeleri bir araya getirdi. Malzeme olarak şeffaf ve yarısaydam plexiglassları kullandı. Bu malzemenin üzerine kendi çektiği fotoğraflarla düzenlemeler yapıp serigrafi tekniğiyle baskılar denedi.

Baskı yöntemiyle, birkaç görüntü üst üste getirilerek, derinlik algısı ve üç boyutluluğu ön plana çıkarttı.

Toprak, seçtiği konuyla ilgili araştırmalar yaparken, değişik şehirlerden derlediği insan manzaralarını irdelerken, yaşanan olayları, kendi yaşadığı olaylarla kıyasladı. Her bireyin dünyaya bakışını gözlemledi. Bu olay bile başlı başına genç sanatçı için bir kazanımdır.

Genç sanatçı hayatı sorgulayarak sentez yapmayı bu yöntemle öğrenecektir. Teknik denemeler bunun için iyi bir araç olacaktır.

Doktorasını yapan bir diğer öğrenci olan Selvihan Kılıç ise projesinin konusunu vurgularken şunları dile getirir: bir şey var olurken bir şey yok oluyor düşüncesinden yola çıkarak eksiltme yöntemiyle yapılan ağaç baskı tekniği ve şablon baskı ile elektrik telleri, lambalar gibi imgeleri ele alarak, günlük hayatımız araştırılıyor.  Eksiltme yöntemiyle yapılan baskı tekniklerinde esere ulaşmak için kalıbımızı yok ediyor. Bu olay hayat içindeki döngüyü kesinlikle etkilemiyor, yaşanan ve yaşanmakta olan bir şekilde devam ediyor, kavramsal ve fiziki varlığını sürdürüyor. Şablon baskılarla belirginleşen imgeler yeni bir varlığa kavuşurken aynı zamanda kendi mücadelesini de vermeye başlıyor. Hayatın içinden bazen belirsizleşse de canlı- cansız her obje kendi döngüsünü tamamlıyor. Geriye kalan sadece anlardan oluşuyor ve zaman akıyor.

Kaynakça

Tala Alexia, (2009), Installions and Experimental Printmaking, A and C Black Publisher Limited, London

Mac Phee, Josh, (2009),  Paper Politics: social Engaged Printmaking Today, PM Press, New York

Fortune, Dave, (2012, The Art Teacher Guide to  Water-based Screen Printing, Daler-R 00owney, United Kingdam

Hughes, Ann D’Arcy/Vernon Moris, Hebe, ( 2008). The Printmaking Bible, Chronicle Books, San Francisco

Weitman, Wendy. (2003). Kiki Smith, The Museum modern Art, New York